Zapomniana kawiarnia Sułtan

Zdjęcia wnętrz budynków zwykle sprawiają nam najwięcej kłopotów. Ja sam często uznaje je za praktycznie nie do rozpoznania, ale nie zawsze tak bywa. Niedawno w nowej odsłonie serwisu Szukaj w Archiwach pojawiła się seria zdjęć Stefana Rassalskiego, podpisana jako kawiarnia "Sułtan": LINK. 

Nazwa ta kojarzy się ze słynną kawiarnią na Saskiej Kępie przy Obrońców 12a (obecnie w tym miejscu znajduje się lokal o nazwie "Maska"), stąd przypuszczenie użytkowników serwisu Fotopolska, że to wnętrze lokalu przy ulicy Obrońców. Ja jednak od razu odrzuciłem ten trop. Wnętrza na zdjęciach Rassalskiego są zupełnie inne i o wiele bardziej przestronne. Uznałem, że to jedna z licznych kawiarni, które pojawiły się w powojennej Warszawie, przeżyły krótki okres popularności i wkrótce padły ofiarą nowego ustroju. Choć starannie wykończone wnętrze o tym nie świadczy, to uznałem za prawdopodobne, że lokal znajdował się w jednym z prowizorycznie wyremontowanych budynków, gdzieś przy parterowej Marszałkowskiej lub w Alejach Jerozolimskich (wówczas częściowo jeszcze pod nazwą Al. Sikorskiego!). Przypuszczałem, że charakterystyczną nazwę z adresem uda się znaleźć w prasie z epoki i faktycznie po dłuższych poszukiwaniach znalazłem króciuteńkie ogłoszenie w gazecie "Wieczór" z 22 grudnia 1947 roku:

Brzmiało obiecująco, ale jak potwierdzić, że to faktycznie ten sam lokal? Nadzieję wzbudzało zdjęcie, na którym poza kawiarnianym kontuarem widoczny był fragment widoku z okna. 

Obraz był mocno przepalony, ale dzięki wysokiej rozdzielczości zdjęcia i chwili zabawy z kontrastem udało mi się uzyskać dość zadowalający efekt.

Teraz wystarczyło porównać ten widok z budynkami naprzeciwko Marszałkowskiej 47. Kamienica Marszałkowska 36 praktycznie przestała istnieć, zostały więc tylko Marszałkowska 34 i 32. Oględziny elewacji w referacie gabarytów nie pozostawiały wątpliwości, że to ten sam budynek - LINK. Na wszelki wypadek zestawiłem charakterystyczne elementy elewacji:

Analiza detali architektonicznych była wystarczającym potwierdzeniem tropu z ogłoszenia prasowego w "Wieczorze". Skoro za oknem widać kamienicę Marszałkowska 32, to kawiarnia "Sułtan" ze zdjęć Stefana Rassalskiego musiała mieścić się przy Marszałkowskiej 47. Oba budynki były mocno zniszczone i zostały zburzone w ciągu najbliższych lat po zrobieniu zdjęcia, by ustąpić miejsca nowej zabudowie. Właściwie zdjęcia te są niemal jedynymi śladami istnienia kawiarni "Sułtan", której właściciel próbował jakoś się odnaleźć w trudnych, powojennych czasach.

(K)