Cyrk przyjechał!

Kilka miesięcy temu na portalu aukcyjnym Ebay.de pojawiła się seria interesujących zdjęć, przedstawiających lotnisko polowe zorganizowane przez Niemców w czasie I wojny światowej w rejonie ulicy Czerniakowskiej (Flugplatz-Ost). Oprócz ujęć, na których główną rolę odgrywały samoloty, można było zobaczyć także fotografię przedstawiającą występ kilkuosobowej trupy cyrkowej, zapewne na podwórku budynku, gdzie stacjonowali żołnierze:

Z innych zdjęć tej serii wynikało jasno, że pole wzlotów zlokalizowane było na wschód od ulicy Czerniakowskiej, nieco na południe od obecnej ulicy Bartyckiej. Zapewne też w tej okolicy należało szukać budynku uwiecznionego na fotografii z cyrkowcami. Niestety ciasny kadr i widoczna od podwórka kamieniczka nie ułatwiały zadania. Z pomocą przyszło inne zdjęcie z portalu Ebay.de, które oczekiwało na identyfikację od 2010 roku:

Na tej fotografii widzimy to samo podwórko w nieco szerszym ujęciu. W całości widać czteropiętrowy budynek frontowy, przylegający do niego o jedno piętro niższy budynek na sąsiedniej posesji oraz jednopiętrowy budynek w podwórzu. To już dość szczegółów, aby można było odszukać podobną konfigurację budynków na ortofotomapie. Moją uwagę zwróciła posesja o adresie Czerniakowska 131, która w roku 1945 roku prezentowała się następująco:

Ostatecznych dowodów na poprawność identyfikacji dostarczyła analiza innych warstw ortofotomapy. Na planie Lindleya znalazłem wrysowany kontur budynku frontowego, najprawdopodobniej naniesiony jako aktualizacja wcześniejszej wersji mapy.

Widać wyraźnie ryzalit klatki schodowej, sąsiadujący z nim od południa przejazd bramny i co najciekawsze - obmurowania okienek piwnicznych, wystające nieco poza obrys murów budynku. Cztery okienka na lewo od klatki schodowej i cztery nierównomiernie rozmieszczone na prawo od niej (brak okienka w przedostatniej osi) - identyczna konfiguracja widoczna jest na identyfikowanych zdjęciach.

Kolejne potwierdzenie znalazłem na warstwie ortofotomapy z lat 1990-1994. Ku mojemu zaskoczeniu zarówno budynek frontowy (jego wyższa część), jak i północne skrzydło budynku na podwórku przetrwały wojnę i stały jeszcze pod koniec XX wieku. Dzięki temu, że zdjęcie na ortofotomapie wykonane jest pod pewnym kątem, można zobaczyć elewację budynku frontowego od interesującej nas strony:

Zdjęcie jest co prawda słabej jakości, ale patrząc od strony północnej widzimy 4 równomiernie rozmieszczone osie, następnie ryzalit klatki schodowej, jedną nieco przesuniętą oś i znów 5 osi o równomiernym rozmieszczeniu. Jest to ten sam układ, który widzimy na zagadkowych zdjęciach.
Budynki zostały niestety rozebrane około roku 2000 i w ten sposób znikła ostatnia pamiątka po kompletnie dziś zapomnianym lotnisku z czasów pierwszej wojny światowej.

nuro