Ścieżkami barda Warszawy

Powyższe zdjęcie kilka dni temu podesłał nam Kuba z prośbą o pomoc w identyfikacji. Fotografia przedstawiająca Stanisława Grzesiuka była mi znana, jednak nigdy wcześniej nie zastanawiałem się, gdzie została wykonana, ani też kto jest jej autorem. Widoczne w tle budynki zdawały się sugerować, że ujecie wykonano gdzieś w Śródmieściu – monumentalny gmach na ostatnim planie przywoływał skojarzenia z socrealistyczną zabudową MDM-u. Pierwsze poszukiwania na podstawie tych poszlak nie przyniosły jednak efektu. Postanowiłem zatem poszukać w Internecie na temat samej fotografii. Początkowe rezultaty nie były zbyt pomocne, jednak w końcu udało mi się ustalić autora i rok wykonania fotografii. Okazał się nim Eustachy Kossakowski, wybitny fotografik, mający w swym dorobku także fotografię reportażową. Kadr z Grzesiukiem powstał w roku 1962. Nazwisko twórcy to już mocny punkt zaczepienia w poszukiwaniach. W wyszukiwarce Google od razu pojawiło się kilka interesujących wyników. Jeden z nich kierował na stronę Muzeum Sztuki Nowoczesnej, posiadającego w swoich zbiorach liczną kolekcję zdjęć, m. in. Kossakowskiego, obecnie zdigitalizowaną i udostępnioną w sieci LINK.

Z doświadczenia wiem, że szeroko pojęta fotografia „reporterska” rządzi się własnymi prawami. Zdjęcia reportażowe z reguły powstają seriami, i było tak również w czasach fotografii analogowej, mimo ograniczeń sprzętowych i technologicznych, wymuszających większy szacunek fotografa do kadru. Moje przeczucia okazały się słuszne - chwilę później natrafiłem na kolejną fotografię Kossakowskiego wykonaną właściwie w tym samym miejscu i czasie, ale z zupełnie innej perspektywy.

Dzięki szerokiemu ujęciu, wykonanemu tym razem z wysokości oraz charakterystycznym obiektom uchwyconym w kadrze - m. in. zachowanej do dnia dzisiejszego neogotyckiej kamienicy Taubenhausa na rogu Marszałkowskiej i ul. ks. Skorupki, lokalizacja miejsca scenki z Grzesiukiem grającym na banjo była formalnością. Fotografię wykonano z głębi posesji Wilcza 24 w kierunku południowym (w stronę ul. Wilczej), choć widoczny na pierwszym planie ostaniec - zrujnowany fragment oficyny należał formalnie do głębokiej parceli Krucza 19 według przedwojennej numeracji. Socrealistyczny budynek, widoczny na ostatnim planie to znany sporej części warszawiaków adres Wilcza 21 - mieści Komendę Rejonową Policji Warszawa-Śródmieście.

Na współczesnej ortofotomapie identyfikowany kadr lokalizuje się mniej więcej tak, jak to zaznaczyłem powyżej. Dla ułatwienia dodałem fragment fotoplanu z runami zabudowy posesji z roku 1945.

 (F)