Najważniejsze fotografie pod choinkę

Listów do Św. Mikołaja pisać już nie muszę. Sympatyczny starzec z długą siwą brodą doskonale wie, jakie prezenty sprawiają mi największą radość. A że w mijającym roku na rynku wydawniczym ukazała się cała masa varsavianistycznych książek, tegoroczna choinka ledwo mieściła się nad górą wspaniałych prezentów. Jednym z nich był piękny album Grzegorza Jasińskiego, Powstanie Warszawskie. Najważniejsze fotografie, Wydawnictwo RM, 2014.

Choć wydawałoby się, że temat Sierpnia '44 jest już fotograficznie "mocno ograny" i trudno wyszukać "nieznane" zdjęcia, to okazuje się, że wciąż istnieje sporo takich, których lokalizacja nie do końca została ustalona. I dotyczy to także fotografii o statusie "najważniejsze", co wskazuje nam podtytuł wspomnianej publikacji. Oczywiście z tego rodzaju wyborami zawsze można polemizować, ale nie to jest przedmiotem mojej analizy. Ze strony 92 tego albumu zaczerpnąłem powyższe zdjęcie autorstwa Joachima Joachimczyka, które opisano wprawdzie bardzo obszernie, ale z punktu widzenia wykonywanej tu przez nas roboty identyfikacyjnej, niezbyt precyzyjnie. W imię historii, prawdy a przede wszystkim troski o pamięć przeszłości miasta staramy się zawsze ustalić "gdzie dokładnie?"

Z naiwną wiarą w końcowy sukces przystąpiłem więc do próby ustalenia miejsca wykonania tej fotografii. Nic nie zapowiadało, że będzie łatwo, ale próbować przecież trzeba. Chwila główkowania oraz analizy opisanej pod zdjęciem sytuacji, zaprowadziła mnie na ul. Kruczą. Dlaczego tam? Bo jeśli cywile uciekali z bombardowanego Śródmieścia Północnego, to chyba tylko na drugą stronę Alej. Krucza to był pierwszy trop, który należało bezwzględnie sprawdzić. Tym bardziej, że układ cieni wskazywał raczej na ulicę biegnącą w osi północ-południe. Nie licząc specjalnie na sukces, wrzuciłem hasło "Krucza" w wyszukiwarkę zdjęć na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego. Kiedy wyskoczyły wyniki przecierałem oczy ze zdumienia. Zagadka się wyjaśniła. Sama z siebie i tak po prostu: LINK. Fotografię wykonano pod nieistniejącą już kamienicą przy ul. Kruczej 30, nieopodal skrzyżowania z ul. Wspólną. Na zdjęciu z MPW, które wygląda na kadr wcześniejszy/późniejszy, w lewym skraju zdjęcia widać w tle wejście do sklepu Braci Pakulskich z szyldem "Handel Win" w narożniku kamienicy Krucza 32 / Wspólna 22, które zobaczyć można także na innych zdjęciach: LINK.

Do najważniejszych fotografii z powstania warszawskiego zamieszczonych w albumie Jasińskiego często będę wracał. To ważna i arcyciekawa pozycja na rynku varsavianów – zbiór niezwykłych zdjęć dokumentujących Warszawę i jej mieszkańców w tragicznym momencie historii.

(P)