Obszar zagrożony tyfusem

Zdjęcie znalezione na portalu aukcyjnym ebay.com, wykonane przez jednego z amerykańskich korespondentów w okupowanej Polsce i nadesłane do Stanów Zjednoczonych 5 lutego 1941. Na odwrocie tego zdjęcia czytamy ciekawy opis: LINK, informujący o "stale obecnym zagrożeniu epidemią w granicach utworzonego niedawno getta". Zdjęcie wykonano zapewne nieco wcześniej, jeszcze przed formalną decyzją o utworzeniu getta w Warszawie. Tablice i plansze informujące o "obszarze zagrożenia tyfusem" ustawiane były z rozkazu niemieckich władz okupacyjnych od marca do czerwca roku 1940. Była to pierwsza faza tworzenia zamkniętej dzielnicy żydowskiej w stolicy.

Dokumentacja fotograficzna tablic "Seuchensperrgebiet" z okupowanej Warszawy jest całkiem pokaźna, dlatego, gdy po raz pierwszy zobaczyłem to zdjęcie, wydawało mi się, że ustalenie miejsca jego wykonania będzie tylko formalnością. Ale analiza porównawcza nie przynosiła rezultatów, postanowiłem zatem baczniej przyjrzeć się ruinom budynku w tle. Mimo dość znacznego zniszczenia kamienicy, po prawej dostrzeżemy całkiem wyraźnie sporą wnękę tudzież przejazd bramny, kontynuujący wątek dekoracyjny gzymsu elewacji. Na ulicy widać natomiast tory tramwajowe, skręcające na lewo, oraz coś co przypomina resztkę starego toru, biegnącego na wprost (w lewym dolnym rogu). Chwila namysłu i do głowy przyszło mi gotowe rozwiązanie - to ul. Nowiniarska na odcinku przy placu Krasińskich. Zniszczony budynek to kompleks trzech kamienic wybudowanych w miejscu dawnego Teatru Narodowego, o adresie Nowiniarska 1/3/5, a od strony parzystej pl. Krasińskich 6/8/10: LINK. Większość zdjęć tego budynku to właśnie ujęcie od strony pl. Krasińskich lub od ul. Długiej: LINK1, LINK2.To zdjęcie jest bodaj jedynym (jakie widziałem), na którym widać fragment elewacji od strony ul. Nowiniarskiej. Szkoda, że już tylko w postaci ruin.

Budynek podczas okupacji rozebrano, a cały teren uporządkowano, tworząc rozległy plac: LINK. Samą granicę getta na ul. Nowiniarskiej ostatecznie przesunięto bliżej skrzyżowania z ul. Świętojerską: LINK.

(P)