Odpoczywajcie w pokoju

Zdjęcie nr 1

Zdjęcie nr 2

W dzisiejszej odsłonie, w związku z 1 listopada, zająłem się dwoma zdjęciami cmentarnymi znalezionymi na portalu aukcyjnym ebay.de. Widać na nich żołnierza niemieckiego odwiedzającego cmentarzyk towarzyszy broni. W obliczu śmierci wszyscy stajemy się równi, przestaje być ważna nasza narodowość, nasz status społeczny, wykształcenie czy cechy charakteru. Stajemy się na powrót ludźmi. Nie narodem, armią czy grupą, ale jakimś tam konkretnym człowiekiem z imieniem i nazwiskiem. Dla tego, który przeżył, los pozostałych śmiertelników, odwiedzanych na cmentarzu, powinien być pretekstem do zadumy nad własnym żywotem, jego marnością i kruchością w obliczu kataklizmów historii.

Jak udało mi się ustalić, głównie na podstawie analizy ogrodzenia, widocznego na zdjęciu nr 1, obie fotografie wykonano na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Zdjęcie numer 1 wykonano w jego północno-wschodnim narożniku, natomiast zdjęcie numer 2 na zachód od Bramy Głównej, którą widać za drzewami. Dawną bramę i mur cmentarza możemy zobaczyć na innych powojennych zdjęciach: LINK. Na ortofotomapie z roku 1945 zaznaczyłem w przybliżeniu oba ujęcia:

Budynek wchodzący w kadr z lewej strony na pierwszym zdjęciu miał zapewne adres Powązkowska 72 - tak możemy wnioskować na podstawie budynku nr 70, stojącego do dziś w pewnym oddaleniu od ulicy. Na zdjęciu numer 1 w samym środku widzimy też kolejny drewniany budynek, stojący przy wjeździe na tę samą posesję nr 70. Darek podrzucił zdjęcie z NAC, na którym widać oba te budynki (strzałka czerwona to numer 72): LINK. Były to budynki drewniane, typowe dla biednych przedmieść Warszawy, żaden z nich nie przetrwał wojny, ale na powojennym fotoplanie widać wyraźnie jaśniejsze ślady podmurówek, w miejscach, gdzie stały.Budynki te doskonale widać na warstwie ortofotomapy z roku 1935: LINK.

Nie wiadomo, co zrobiono z tym niemieckim cmentarzykiem po wojnie. Być może ciała niemieckich żołnierzy zostały ekshumowane i przeniesione w inne miejsce, być może do kwatery (XVI / XVII 5) na Cmentarz Komunalny Północny na Wólce Węglowej. Na Cmentarzu Wojskowym w miejscu niemieckich grobów po lewej stronie od Alei Głównej, wytyczono szeroki plac, pośrodku którego wybudowano Dom Pogrzebowy: LINK.po prawej natomiast stworzono fragment Alei Zasłużonych, gdzie następnie spoczywali różne osobistości Polski Ludowej a potem III RP. Odnajdziemy tu groby między innymi Piotra Jaroszewicza, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Jana Brzechwy, Szymona i Heleny Syrkusów, Ryszarda Kuklińskiego, Jacka Kuronia, a przy samym niemal ogrodzeniu kwatery powstańców z batalionów 'Gurt" i "Kryska".

(F, D, P)