Sam środek placu

Spośród wszystkich zagadkowych zdjęć z zasobów Muzeum Powstania Warszawskiego, pokazywanych ostatnio (w lipcu 2013) Internautom w celu identyfikacji miejsc, ta fotografia urzekła mnie chyba najbardziej. Z kilku różnych względów. Po pierwsze, choć dominującym elementem są tu ruiny kamienicy, wóz i koń, zajadający akurat siano z worka, oraz spacerujący po gruzach woźnica, sprawiają, że ten pozornie martwy obraz tchnie jednak jakimś pierwiastkiem życia. Druga rzecz to miejsce. Dziś jest to bowiem mniej więcej środek pl. Konstytucji. Identyfikacja tego zdjęcia nie była szczególnie trudna, bowiem już kiedyś w przeszłości zastanawiałem się nad podobną fotografią, pochodzącą z albumu Kronikarki. Zofia Chomętowska - Maria Chrząszczowa. Fotografie Warszawy 1945-1946, ze strony 48: LINK. W prawym górnym rogu na obu zdjęciach widzimy podobny fragment klatki schodowej oficyny. Zdjęcie Marii Chrząszczowej w albumie opisano błędnie jako róg Koszykowej i Lwowskiej. Tymczasem oba ujęcia to widok z ul. Marszałkowskiej w głąb Koszykowej, w kierunku zachodnim. Kamienica widoczna za słupem latarni ulicznej miała adres Koszykowa 38. Na ortofotomapie z roku 1945 ujęcie zagadkowego zdjęcia wyglądałoby mniej więcej tak:

Zdjęcie wykonano zapewne w roku 1946 a może nawet w 1947. Widzimy na nim odbudowany fragment parteru narożnej kamienicy Koszykowa 36 / Marszałkowska 59, gdzie mieściła się wcześniej słynna cukiernia Jana Gajewskiego. Natomiast kamienica przy Koszykowej 40 wydaje się być już całkowicie rozebrana.

Przypadek ten pokazuje, że samodzielna identyfikacja innych zdjęć, prędzej czy później zawsze zaowocuje kolejną rozszyfrowaną zagadką. W ten sposób człowiek poznaje miasto i w jakimś sensie uczy się rozpoznawania jego poszczególnym miejsc.

(P)

PS. Już po zlokalizowaniu miejsca Krzysztof Jaszczyński z Fundacji warszawa1939.pl podesłał skan jeszcze jednego zdjęcia Marii Chrząszczowej, z albumu Stanisława Jankowskiego, MDM - Marszałkowska 1740-1954, Czytelnik 1955. Widać na nim nieco wyraźniej szczegóły elewacji domu przy Koszykowej 38: LINK. Ten sam stragan z kwiatami odnalazłem jeszcze na innym zdjęciu, pochodzącym z albumu Marka Kwiatkowskiego, Warszawa. Z ruin do życia, NeoMedia, 2007, s. 120. Na tym zdjęciu widzimy głównie ruiny nieparzystej pierzei ul. Koszykowej: LINK.