Policjanci na motocyklach

Z wielką przyjemnością przeglądam różne albumy tematyczne, które nie dotyczą tylko i wyłącznie Warszawy, zawsze jest bowiem szansa, że trafi się na ciekawy obrazek ze stolicy. Nie inaczej było i tym razem - w książce Tomasza Szczerbickiego, Przedwojenne samochody i motocykle. najpiękniejsze fotografie, RM, 2012, na stronie 108, zobaczyłem takie zdjęcie:

Identyfikacja miejsca nie sprawiała tu oczywiście żadnego kłopotu. Fotograf stał na ul. Królewskiej na wysokości pl. Piłsudskiego i celował obiektywem w kierunku zachodnim. Budynek w tle po prawej to narożna kamienica Ludwika Malhome'a: LINK.

O wiele ciekawsze jest jednak to, co widać po lewej stronie. Widzimy tam bramę prowadzącą w głąb podwórza na tyłach kamienicy Grodzickiego, gdzie znajdował się m.in. budynek oranżerii: LINK. Nad bramą widzimy szyld z napisem INŻ. S. FUCHS, a lektura książek adresowych dostarcza nam kolejnych informacji, iż na posesji Królewska 11, mieściły się w latach 30-tych XX wieku: Fabryka Narzędzi Pożarniczych "Strażak", przedstawicielstwo firmy "Osram" S.A., Laboratorium Kinemtograficzne "Sektor", popularna kawiarnia "Sztuka i Moda" (tzw. SIM) i salon konfekcji damskiej Zofii Samsel. W 1938 roku otwarto tu jeszcze gospodę "Pod Złotą Kaczką".

Dalej na zdjęciu widać murek sąsiedniej posesji przy Królewskiej 13a. Widać na nim, po obu stronach bramy coś, co przypomina reklamę firmy Pirelli: LINK. Przedstawicielem Pirellego w Polsce była firma K. Szulc i S-ka, która zajmowała sąsiednią posesję przy Królewskiej 13. Co ciekawe murek przesłania wyraźnie perspektywę tej ulicy. Na początku lat trzydziestych XX wieku na obu tych posesjach wybudowano nowe budynki - salon "Polskiego Fiata" i Instytut Propagandy Sztuki. Przy okazji przeprowadzono niewielką korektę pierzei, która przebiegała teraz od bramy posesji nr 11 do narożnika pałacu Kronenberga LINK. Na naszym zdjęciu widać jego ścianę szczytową w tle po lewej. Na ortofotomapie z roku 1935 wygląda to następująco:

Czerwonym "x" zaznaczyłem miejsce skąd fotograf wykonał zdjęcie policjantów na motocyklach. Na wysokości posesji Królewska 13a widzimy dwa mijające się tramwaje - ich układ jest równoległy do muru dawnej zabudowy (kolor zielony), co oznacza, że poza kosmetycznym usunięciem "wystającego" narożnika układ torowiska i jezdni nie uległ żadnym zmianom - powiększono jedynie chodnik. Zatem to ścięcie pierzei miało zapewne na celu jedynie względy estetyczne. Ówczesny plac był nie tylko miejscem wszelkich rewii, ale też pulsującym sercem miasta, tętniącym swym codziennym rytmem. Możemy się o tym przekonać oglądając archiwalne materiały filmowe, jak choćby fragment tej kolorowej kroniki: LINK.

(P)