Marlenka

Dość znane, powojenne zdjęcie, ukazujące mężczyznę wchodzącego do kawiarni Marlenka, opublikowane zostało m.in. w albumiku Dekady. 1945-1954, GW / Oficyna Imbir, 2006, na stronie 54. Już je gdzieś wcześniej widziałem i nawet zastanawiałem się, co to za budynek. Detal zdobiący wejście obok bramy wjazdowej, w postaci okrągłej niszy z popiersiem był tak charakterystyczny, że trochę zdziwił mnie anonimowy opis zdjęcia w albumie. Idąc tropem źródła, to samo zdjęcie odnalazłem w archiwum PAP: LINK. ale tu również opis był bardzo lakoniczny: "Kawiarnia Marlenka w ruinach". Postanowiłem zatem wyjaśnić kwestię lokalizacji tego przybytku.

Cień rzucany przez mężczyznę wskazywał na układ ulicy na linii wschód-zachód. Z tabliczki obok szyldu udało mi się odczytać dane adresowe "Komisariat X" i coś jakby nr policyjny 16 albo 6. Dokładnie nie widać, bo tabliczka została przestrzelona kulą lub uszkodzona odłamkiem zapewne podczas powstańczych walk.

Pierwszy trop jaki mi przyszedł do głowy - sprawdzić Aleje Jerozolimskie nr 6 - okazał się strzałem w dziesiątkę. Aleje przyszły mi do głowy od razu z uwagi na popiersia Puszkina i Mickiewicza. Na portalu Fundacji warszawa1939.pl widać wyraźnie charakterystyczny wystrój elewacji kamienicy Istomina: LINK. Bramę z niszami widać także na pocztówce z lat 30-tych XX wieku: LINK. Ostateczne potwierdzenie przyniosło kolorowe zdjęcie Henry'ego N. Cobba z albumu 1947. Barwy ruin, DSH, 2012, s.44, na którym widać stan powojenny budynku i charakterystyczne zdobienie elewacji przy bramie:

Cała praca z identyfikowaniem "nierozpoznanych" zdjęć sprowadza się najczęściej do zestawiania kilku fotografii, porównywania ich i wyciągania wniosków. Żadne czary-mary, żadne hokus-pokus. Wystarczy odrobina chęci i spostrzegawczości.

Ale to oczywiście nie koniec całej historii. Ciekawostką jest to, że rzeźby Puszkina i Mickiewicza, autorstwa Andrzeja Pruszyńskiego po wojnie trafiły na elewację sąsiedniego budynku nr 32 (przed wojną 8). Jak głosi wisząca na pierwszym piętrze inskrypcja, zostały "zniszczone przez najeźdźców hitlerowskich w roku 1944": LINK. Na podstawie zdjęcia z Marlenką, możemy przekonać się naocznie, że powojenny stan popiersia Puszkina wydaje się być całkiem dobry.

(P, K)