Na kamieniu kamień...

Zdjęcie znalezione na portalu aukcyjnym Ebay.de. Przez jakiś czas spoczywało "zagubione" w jednym z moich identyfikacyjnych folderów w "Moich dokumentach", aż wreszcie przyszła pora na wiosenne porządki i przypadkowo się na nie natknąłem. Ruiny kamienicy coś mi przypominały, ale dokładnie nie pamiętałem, o który budynek chodzi. Wiedziałem jednak, że gdzieś już podobny kształt zniszczonej kamienicy widziałem. To nieprawda, że zniszczone domy tracą swoją tożsamość i zamieniają się w kupkę gruzu. Nawet jeśli nie zostanie kamień na kamieniu, taki budynek wciąż trwa we wspomnieniach, w relacjach, w starych fotografiach. Istnieje także w naszej, współczesnej pamięci społecznej, o którą wszyscy powinniśmy się troszczyć i starannie ją pielęgnować. Nie tylko dlatego, że "tak wypada". Świadomość historyczna to po prostu najsolidniejszy fundament naszego "jutra".

Paradoksalnie, zburzone kamienice okupacyjnej Warszawy zostały uwiecznione w dziesiątkach fotografii... swoich oprawców. Dzięki temu możemy dziś, po tylu latach, identyfikować je bardzo precyzyjnie. Choćby tylko na podstawie "pustych, okiennych oczodołów", "strzelistych sterczyn" czy "obłupanych z tynku ścian". Przejrzałem kilkanaście zdjęć wykonanych po wrześniu 1939 i udało się wytypować właściwe miejsce. To resztki narożnej kamienicy o adresie Graniczna 16 róg Plac Żelaznej Bramy 5. Chwila poszukiwania w zasobach sieci i na forum Kolejka Marecka, znalazłem obrazek (szeroki kadr) potwierdzający moje przypuszczenia:

Obecnie w miejscu kamienicy stoi jeden z 19 potężnych bloków Osiedla Za Żelazną Bramą (ten położony najbardziej na wschód) o adresie Marszałkowska 111a. Cała okolica po wojnie została bardzo mocno przeurbanizowana i troska o pamięć tego, co tu istniało kiedyś, wydaje się szczególnie mocno uzasadniona.

(P)

PS. W jakiś czas później na portalu Ebay.de pojawiła się jeszcze jedna fotografia ukazująca ruiny kamienicy Graniczna 16 róg Plac Żelaznej Bramy 5 na początku października 1939: LINK.