Panienka z okienka

Zdjęcie znalezione w materiale Rok 1948 na łamach kwartalnika historycznego "Karta" nr 57/2008 (strona 90) niemal od pierwszego spojrzenia urzekło mnie swoim klimatem. Choć jego wymowa jest raczej przygnębiająca, to w uśmiechu dziewczynki dostrzec można jakąś nutę radości odradzającego się życia. Podpis pod zdjęciem od razu wzbudził moją nieufność: "Dzielnica nędzy na pograniczu Annopola i Pelcowizny". Nie musiałem nawet oglądać ortofotomapy, by zorientować się, że coś tu nie gra. Osiedle biedoty na Annopolu to były proste, parterowe baraki, zabudowa Pelcowizny to z kolei najwyżej piętrowe domki, a tu na zdjęciu mamy potężną, czteropiętrową kamienicę ze strychem! 

Pierwsze przymiarki identyfikacyjne nie przyniosły rezultatu. Odłożyłem sprawę na bok i zająłem się innymi zdjęciami. Minęły ze dwa lat i zabrałem się ponownie do próby "odczytania przestrzeni" z tej fotografii. Jak to zwykle bywa, kiedy wróci się do zagadki po pewnej przerwie, człowiek jest mądrzejszy o całą epokę. Tym razem postanowiłem zbadać rzecz u samego źródła, czyli w archiwach Polskiej Agencji Prasowej: LINK, bo to stąd zostało pozyskane do czasopisma. W wyszukiwarkę wpisałem słowo "Annopol" i ku mojej nieopisanej radości wyskoczyło kilkadziesiąt zdjęć "z serii", wykonanych w tym samym okresie (styczeń 1948). Większość to były bliskie plany, ruiny i żaden konkret, którego można by się uczepić. Ale jedno zdjęcie, z tą samą dziewczynką, wykonane w innym kierunku pozwoliło na właściwe ustalenie miejsca: LINK.W lewym górnym rogu tej fotografii widzimy Zamek Ujazdowski, nieco bliżej ruiny kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej przy ul. Łazienkowskiej 14/16. Poprowadzenie linii prostej przez te dwa punkty zaprowadziło mnie na teren posesji przy ul. Czerniakowskiej 146: LINK. To z ruin tego budynku wykonano oba zdjęcia. Fotografia z "Karty" została wykonana w kierunku północnym. Widoczna w tle ściana to resztki czteropiętrowej kamienicy przy ul. Czerniakowskiej 148 przylegające do budynku nr 150. Na ortofotomapie z roku 1945 cała sytuacja rysowała się następująco:

Na koniec, z ciekawości wrzuciłem w wyszukiwarkę archiwum zdjęć PAP słowo "Czerniakowska" i datę 1948. Pierwszy wynik, jaki się pojawił, potwierdził moją hipotezę w 100%: LINK. Na tym zdjęciu widzimy tę samą ścianę i ocalały budynek pod nr 150: LINK. Analiza innych zdjęć z zasobów PAP z serii "annopolskiej" (z wyjątkiem dwóch, które wykonano przy miejscu pamięci na ul. Pięknej), także potwierdza moją lokalizację. Przykładowo to zdjęcie: LINK ukazuje ruiny kamienicy przy ul. Czerniakowskiej 142: LINK. Skąd się wziął ten Annopol w opisach zdjęć z PAP można się tylko domyślać, jednak bezmyślne powielanie "agencyjnych" podpisów z pewnością chluby nie przynosi, zwłaszcza gdy czyni to periodyk specjalizujący się, bądź co bądź, w historii najnowszej.

(P)