Panorama Warszawy z roku 1870

Wśród bogatej serii zdjęć Warszawy z II połowy XIX wieku, dostępnej w serwisie fotopolska.eu: LINK, na szczególną uwagę zasługuje fotografia pochodząca z ok. 1870 roku, zatytułowana w rosyjskim oryginale "Panorama Warszawy". Odgadnięcie miejsca jej wykonania nie stanowiło większego problemu - widoczna różnica poziomów wskazuje na Skarpę Warszawską, w oddali pusta przestrzeń to Wisła, a pusty plac pośrodku fotografii nasuwa tylko jedną lokalizację - Dynasy.

Wartością tej fotografii, jest wiedza, jaką możemy z niej pozyskać. Doskonale znane nam dzisiaj miejsce widzimy w stanie sprzed niemal półtora wieku. Na pierwszym planie na brzegu skarpy, znajduje się drewniany barak, furmanki - niestety nie udało mi się dotrzeć do żadnych informacji na temat tej posesji. Dwie dekady później w roku 1896 niemal dokładnie w tym miejscu stanie budynek rotundy: LINK, który po prezentacji w nim "Panoramy Tatr" i innych obrazów przestrzennych, w roku 1913 ustąpi miejsca teatrowi, a z kolei w 1938 w gruntownie przebudowanym obiekcie znajdą się warsztaty samochodowe. Do dziś przetrwały tylko fragmenty jego najniższej kondygnacji.

Pusta przestrzeń na drugim planie to park Dynasy. Sadzawka już wówczas wykorzystywana była zimą do rekreacji. W latach 1890-92 w tym miejscu Warszawskie Towarzystwo Cyklistów zbuduje tor kolarski: LINK. Znajdująca się pośrodku toru sadzawka nadal będzie wykorzystywana zimą jako ślizgawka. W roku 1937 tor ulegnie likwidacji, a część parku od strony ul. Topiel jeszcze przed wybuchem wojny zostanie zabudowana (istniejący do dziś budynek na rogu ulic Oboźnej i Topiel).

Na dalszym planie widzimy zabudowania wschodniej pierzei ul. Topiel. Budynki znajdujące się na lewo od wylotu ul. Drewnianej, dotrwają najdalej do roku 1944 , ich ruiny po wojnie zostaną rozebrane. Obiekty widoczne po prawej stronie ul. Drewnianej z nielicznymi wyjątkami ustąpią miejsca obiektom powstającym tu w latach dwudziestych - m.in. Fabryce Czekolady Fuchs i Synowie S.A.: LINK. Wśród jej zabudowań zaadaptowany zostanie kilkupiętrowy budynek widoczny na zdjęciu na prawo od ul. Drewnianej, zwrócony elewacją na wprost obiektywu. Budynek ten dotrwał aż do roku 2006, kiedy wraz z pozostałymi obiektami fabryki, został ostatecznie zburzony pod nową inwestycję.

Na panoramie tej nie ma jeszcze budynków Elektrowni Miejskiej, którą na Powiślu rozpoczęto stawiać około roku 1905. Obiekt ten w szczególny sposób zmienił całe oblicze tego rejonu miasta i na trwałe wpisał się w jego krajobraz.

(M)