Zakładanie negatywu do aparatu Leica Standard

Zdjęcie fotografa Sylwestra Brauna autorstwa Eugeniusza Hanemana zaczerpnąłem z albumu Powstanie Warszawskie w fotografii Sylwestra "Krisa" Brauna, Parma Press, 2008, ze s. 76. Wiele razy zastanawiałem się, gdzie wykonano tę fotografię, ale dotychczasowe poszukiwania nie przynosiły rezultatu. Choć stawałem na głowie, żeby odszukać kamienicę z trójkątnym szczytem i dopasować ją do zdjęcia, moje wysiłki były daremne. Takie sytuacje strasznie człowieka irytują, ale po okresie "gorączki" zawsze przychodzi pewne wyciszenie i refleksja.

Otóż - myślę sobie - skoro, nie znalazłem dotychczas nigdzie tego budynku, może to oznaczać, że jest on słabo obfotografowany. Z relacji Sylwestra Brauna wynika, że połowa jego dorobku nie przetrwała niemieckiego niszczenia Warszawy, po upadku powstania. A zatem - rozumowałem - tego budynku, czy okolicy może nie być na żadnym z jego zdjęć, opublikowanych w np. w albumie Reportaże z powstania warszawskiego, KAW, 1984. Co więcej, możliwe, że to rejon miasta w ogóle słabo udokumentowany przez powstańczych fotografów. Z drugiej strony, kiedy patrzy się na tę fotografię, nie sposób odnieść wrażenia, że jest to, mimo barykady, miejsce ustronne i spokojne. Czyli raczej nie pierwsza linia ognia.

Z takim przeświadczeniem usiadłem nad mapą powstania warszawskiego i koncentrując się na Śródmieściu, bo na jego terenie działał głównie "Kris", starałem się wytypować miejsca "zaciszne" i słabo obecne na zdjęciach.

Rezultat był zdumiewający i aż sam nie mogłem uwierzyć, że po tylu godzinach bezowocnych poszukiwań, przyszedł tak łatwo. Budynek odnalazłem już za drugim strzałem! To ruiny narożnej kamienica o adresie Mariańska 12 / Twarda 7.

Zdjęcie wykonano z ul. Mariańskiej w kierunku północnym. Na ortofotomapie z 1945 roku: widzimy, że pierwotnie piętnastoosiowa elewacja budynku, jest mocno uszkodzona. Jednak cień rzucany na ulicę pozwala na policzenie okien - ocalały 4 do partii objętej ryzalitem (3 środkowe osie) i zwieńczonej trójkątnym szczytem - identycznie jak na naszym zdjęciu. Na fotografii Hanemana, w tle po lewej nie widać też żadnej zabudowy, co doskonale odpowiada stanowi z roku 1944. Zabudowa parzystej strony ulicy Twardej została zniszczona na tym odcinku podczas nalotów we wrześniu 1939 i wyburzona "do gołej ziemi" podczas okupacji.

Oczywiście, aby w 100% potwierdzić tę lokalizację potrzebne jest zdjęcie z nieco szerszą perspektywą, najlepiej z tego samego okresu lub powojenne. Znalezione w sieci zdjęcie niemieckie, wykonane z wylotu ul. Mariańskiej na Twardą w początkach okupacji, niczego ostatecznie nie przesądza – fragment kamienicy Mariańska 12 widzimy tu po prawej: LINK.

(P)

PS. Fryderyk podesłał mi jeszcze niemieckie zdjęcie lotnicze z września 1939, gdzie widać ten budynek nieco lepiej niż na ortofotomapie: LINK.

PS.2. Kolega VCS-3 z forum Kolejka Marecka znalazł w zasobach Narodowego Archiwum Cyfrowego niepodpisane zdjęcie z okresu powstania warszawskiego, które wykonano na Mariańskiej. Kamienicę pod nr 12 widzimy na samym końcu ulicy po prawej: LINK.