Zapomniana śródmiejska uliczka

Zdjęcie pojawiło się jakiś czas temu na portalu aukcyjnym Ebay.de i wzbudziło od razu duże zainteresowanie na forum Kolejka Marecka: LINK, gdzie próbowaliśmy je identyfikować. Zdjęcie ukazuje typową scenę uliczną w okupowanej Warszawie.Wydaje się, że fotograf jadąc jedną ze śródmiejskich ulic skierował swój aparat w bok, fotografując jakąś ciekawą scenę rozgrywającą się na jednej z bocznych uliczek. Po wstępnym wykluczeniu bardziej znanych miejsc podejrzenie padło na ulicę Komitetową. W identyfikacji pomogły mi zdjęcia z  zasobów Muzeum Powstania Warszawskiego. Na zdjęciu przedstawiającym ulicę Śliską na rogu z Komitetową widać trzy charakterystyczne elementy które znajdują się również na identyfikowanym zdjęciu:

1. stojąca frontem do Śliskiej  jednopiętrowy budynek z dwuspadowym dachem ze ścianą szczytowa zwróconą na ulicę Komitetową,

2. transformator kioskowy stojący na rogu obu ulic,

3. oraz kamienica z narożnymi balkonami na przeciwległym narożniku.: LINK.

Z tej analizy wynikało, że zdjęcie zostało wykonane ze skrzyżowania ulicy Pańskiej z Komitetową w kierunku ulicy Śliskiej:

Perspektywę ulicy identyfikowanego zdjęcia zamykały kamienice Śliska 33(zburzona) i częściowo przesłonięta Śliska 33a. Na inny zdjęciu ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego wykonanym na ulicy Śliskiej w pobliżu Komitetowej kamienice te widzimy z nieco innej perspektywy: LINK. Przy okazji udało mi się zidentyfikować inne zdjęcie z jesieni 1939, przedstawiające wzmiankowane kamienice od strony ulicy Komitetowej.

Jaki los spotkał uliczkę po wojnie, można zobaczyć na ortofotomapie z roku 1945. Wynika z niej, że cała zabudowa ulicy Komitetowej zasadniczo przetrwała zawieruchę wojenną chociaż w różnym stopniu zniszczenia. Zdjęcia zamieszczone swego czasu w "Gazecie Wyborczej"  wykonane na przełomie lat 50/60 XX wieku (trzeba to jeszcze sprawdzić) przedstawiają  ostatnie chwile ulicy Komitetowej: LINK1, LINK2 . Po wybudowaniu Pałacu Kultury i Nauki przystąpiono do oczyszczana okolicznego terenu. Na miejscu ulicy Komitetowej i sąsiednich ulic powstało osiedle „Emilia”. Gdyby ktoś chciał zlokalizować dawną ulicę Komitetową w aktualnej przestrzeni miejskiej, musi odwiedzić ciche podwórko między blokami  Pańska 5 i 7, skryte w cieniu szklanych  wieżowców warszawskiego Manhattanu.

Na przedwojennej mapie Śródmieścia odnajdujemy liczne małe uliczki, które nie wyróżniały się niczym szczególnym i bardzo szybko zostały wymazane ze zbiorowej pamięci. O ile istnieją na mapie współczesnej Warszawy ulice Sosnowa i Mariańska, to kto poza gronem pasjonatów przeszłości stolicy pamięta o ulicy Komitetowej? Sięgając do map przedwojennej Warszawy z łatwością można odkryć, że  Komitetowa łączyła dwie ważne ulice Śródmieścia - Pańską i Śliską. Próżno jednak szukać obrazów przedstawiających tę ulice w dostępnych źródłach. Sprawa wyglądała  na beznadziejną, do czasu pojawienia się tych zdjęć na internetowych aukcjach.

(D)