Orka na Saskiej Kępie

To interesujące zdjęcie pochodzi ze strony Małgorzaty Karoliny Piekarskiej. Dotąd wiadomo było o nim tylko tyle, że pochodzi z lat 40. i uwieczniono na nim fragment Saskiej Kępy. Zostało opublikowane w 2014 roku i przyznaję, że już kiedyś próbowałem ustalić jego lokalizację. Wtedy nie udało mi się zrobić tego z marszu, więc odłożyłem je na później i... wróciłem do niego dopiero po kilku latach. Tym razem jednak nie zamierzałem się poddawać. Uważnie przyjrzałem się zabudowie i uznałem, że jej układ i widoczne detale budynków powinny wystarczyć, by rozwiązać tę zagadkę. Budynki wydawały mi się znajome, wszystko wskazywało na skraj zabudowy Saskiej Kępy. Tylko który? Szukałem w okolicach ulicy Ateńskiej, bo było to jedno z miejsc, gdzie zabudowa dzielnicy kończyła się w podobny sposób, sąsiadując z polami. Jednak widoczne na zdjęciu budynki tam nie pasowały. W pewnym momencie zacząłem przyglądać się budynkom w rejonie ulicy Londyńskiej, bo tam przed wybuchem wojny również znajdowała się jakby wysepka zabudowy Saskiej Kępy wśród jeszcze niezagospodarowanych działek. Okazało się to właściwym tropem. Dzięki zdjęciom ukośnym publikowanym na miejskiej stronie odnalazłem dom z charakterystycznym układem okien. To istniejący do dziś budynek pod adresem Londyńska 15. Dzięki temu udało mi się dopasować pozostałe zabudowania.

Okazało się, że zdjęcie zrobiono z terenu pomiędzy ulicami Walecznych, Niekłańskiej i Peszteńskiej. Zaznaczyłem to na zdjęciu lotniczym z roku 1945. Nie wszystkie budynki są na nim widoczne, ponieważ zdjęcie zrobiono kilka lat później, może nawet na początku lat 50.

Niestety dziś niemal niemożliwe jest odtworzenie podobnego kadru. Budynek przy Peszteńskiej 10 został rozebrany w pierwszych latach XXI wieku. Drewniak przy Londyńskiej 9 rozebrano pod koniec lat 60. pod jeden z bloków Spółdzielni Mieszkaniowej Pracowników Służby Zdrowia, w którym nota bene mieszkałem kilka dekad po zrobieniu identyfikowanego zdjęcia. Londyńska 26 i 28 dziś wyglądają zupełnie inaczej, ale inwentaryzacja Biura Odbudowy Stolicy z 1945 roku potwierdza, że były to wtedy niższe, dwukondygnacyjne budynki. Chyba najciekawszy z widocznych obiektów, to Międzynarodowa 55. Dziś stanowi on jakby fragment bloku przy Międzynarodowej, ale powstał jako osobny obiekt. To jakby nietypowa, bo powojenna, kamienica. Budynek otrzymał detal spójny z sąsiednim, nieco późniejszym, blokiem Międzynarodowa 57, zachował jednak osobny numer i stanowi odrębną całość. Po ostatnim remoncie odróżnia się od późniejszej części bloku, co można zobaczyć tu.
Z całego zdjęcia tylko Londyńska 15 pozostaje w niemal niezmienionej formie. Jeśli zaś chodzi o miejsce, w którym wykonano zdjęcie, to dziś znajduje się tam blok Walecznych 57 i podwórko na jego tyłach. Fotografia stanowi cenną pamiątkę z okresu między końcem wojny a początkiem intensywnej zabudowy tej części Saskiej Kępy.

Bardzo dziękuję Pani Małgorzacie Karolinie Piekarskiej za możliwość publikacji zdjęcia z Jej rodzinnych zbiorów.

[K]